HEEFT U AL EEN POSITIEVE GROEP?

GROEPS­VORMINGSFASE

GROEPS­VORMINGSFASE: STORMING II

Dit is de fase waarin de grootste onrust naar voren komt. In iedere groep, hoe de samenstelling ook is, komt er een moment waarop sommigen zich als leider gaan profileren. De een doet dat heel krachtig, de ander wat subtieler. Het is een sociale strijd: een constant gevecht op verbaal, fysiek en soms digitaal vlak om een zo hoog mogelijke plek in de hiërarchie te verwerven. Hoewel de leerkracht de officiële leider van de groep is, staan er ook een of meerdere leerlingen op die zich door hun gedrag, hun houding of hun taalgebruik positioneren. Er ontstaat een pikorde in de groep. Zorg ervoor dat de waarden en normen van de school positief bevestigd worden. En niet die van de negatieve leider.

 

Dit is de fase waarin vaak het meeste gebeurt. Zodra groepsleden weten wat er van hen wordt verwacht, gaan ze deze normen ook testen. Dit om te kijken wat nu de echte regels zijn. Wat gebeurt er als ik zonder toestemming toch naar de wc ga? Wat gebeurt er als ik die jongen toch een keer expres laat struikelen?

 

Groepsleden beginnen hun macht en invloed te verkennen. De groepsleden zijn iets minder voorzichtig wanneer ze sociale grenzen opzoeken bij elkaar. Dit doen ze om te testen of de zojuist bepaalde hiërarchie ook onder druk blijft bestaan. Ten opzichte van elkaar en ook ten opzichte van de leiding. Ze laten nu meer van hun karakter zien en beginnen druk te zetten op sommige regels en omgangsvormen om te ontdekken wat nu ‘echt harde regels’ zijn. Vaak zijn groepsleden bezig om zich van de andere leden van de groep te onderscheiden, in plaats van op zoek te gaan naar de gemeenschappelijke grond. De manier waarop dit gebeurt, is vaak net iets pittiger dan de omgeving vaak van dat groepslid gewend is. Omdat in deze fase veel getest wordt, komt dat soms net iets te fanatiek naar voren. Er kunnen dan pittige discussies worden gevoerd wanneer groepsleden het niet met elkaar eens zijn. Ditzelfde geldt voor de taakverdeling of de manier waarop taken worden uitgevoerd. Groepsleden kunnen partij kiezen voor de gehele klas, of er ontstaan groepjes. Deze groepjes hebben gedeeltelijk de klassikale waarden en normen, maar ze hebben ook een eigen groepscultuurtje met eigen omgangsvormen.

Learning

 

Tijdens deze fase worden rollen en omgangsvormen vastgesteld. De leidinggevende zal in deze fase het initiatief moeten nemen. Bij voorkeur al op de eerste schooldag, zodat de waarden en normen van de informele leiders binnen de groep niet bepalend worden voor de andere groepsleden. Bovendien kun je op die manier de sociale veiligheid van alle groepsleden als gezamenlijke waarden vastleggen. Nu is hét moment om positieve omgangsvormen bekend te maken

Hoe doe ik dat?

 

Vaak zijn er binnen scholen algemene schoolregels die door volwassenen opgesteld zijn en schoolbreed worden uitgedragen. Deze regels worden ook wel de ‘gouden regels’ genoemd. Kenmerkend is dat ze positief en overzichtelijk zijn geformuleerd, dat ze vaak met ‘we’ of ‘ons’ beginnen en dat ze beperkt in aantal zijn. Denk bijvoorbeeld aan regels als:

 

  • We zijn aardig voor elkaar.
  • We lossen problemen goed op.
  • We zijn rustig in de school.
  • We zijn netjes op onze eigen spullen, op de spullen van de ander en op de spullen van de school.
  • We hebben respect voor elkaar.

 

Waarden als ‘rekening houden met elkaar’ en ‘netheid en veiligheid’ hebben allemaal betrekking op een goede omgang met elkaar. Deze algemene waarden moeten worden vertaald naar normen of gedragsverwachtingen. Gedragsverwachtingen zijn in feite specifieke gedragsinstructies in een specifieke ruimte. Ze geven aan wat je graag aan gedrag wilt zien en/of horen in de klas, de gymzaal, de gang of op de trap. De waarde ‘respect in de gymzaal’ kan bijvoorbeeld worden omgezet naar de volgende gedragsverwachtingen:

 

  • Op het moment dat iemand ‘stop’ zegt, luister je direct.
  • Ik zet gebruikte toestellen terug waar ze horen.

 

In de gang kan dezelfde waarde de volgende gedragsverwachtingen omvatten:

 

  • Ik loop rustig.
  • Ik praat met een zacht volume.

 

Het is belangrijk dat deze gedragsverwachtingen ook aan leerlingen worden onderwezen en dat ze oefenen met de zogenaamde lessen goed gedrag.

Doing

 

Ga bijvoorbeeld eens met de hele klas (of een groepje) naar het toilet en oefen daar hoe je een toiletruimte na gebruik netjes achterlaat (waarde: verantwoordelijkheid). Een ander mogelijkheid is uitleggen waar de werkboeken liggen in het klaslokaal en hoe en wanneer deze gepakt mogen worden. Denk ook eens aan de gymzaal: loop een rondje door de berging om bekend te maken hoe alles eruit hoort te zien als er opgeruimd moet worden.

 

Juist in deze fase zijn groepsvormende activiteiten essentieel. Alle activiteiten in de gymzaal uit het Grol praktijkboek kunnen hiervoor gebruikt worden. Denk echter ook aan onderstaande activiteiten voor binnen het klaslokaal:

 

  • Tellen in de groep
  • Op commando klap
  • Hangen en zwaaien
  • Maak een spel
  • Cirkel luisteren
  • Paardenrace
  • Geef het cadeau door
  • Papieren vliegtuig wedstrijd

Let op!

 

Leerkrachten moeten erop bedacht zijn dat de fase van storming zich al op de eerste schooldag kan voordoen. Het is aan te bevelen om nog tijdens de fase van storming de touwtjes stevig in handen te nemen en direct de regels te presenteren.

Learning

 

Deze strijd zal zich vaak in vrije situaties openbaren omdat daar de aanwezige leiding van de leerkracht ontbreekt. Juist daarom is het raadzaam om deze fase binnen semi-vrije situaties als de gymzaal te laten ontwikkelen. Op deze manier kan de leerling namelijk compleet zichzelf zijn, maar mét de sturing van de leerkracht.

 

De kinderen binnen de groep groeien in hun persoonlijke vertrouwen en men durft zich langzaam maar zeker meer uit te spreken naar elkaar en naar de leerkracht toe. Er ontstaan conflicten rond de manier van samenwerken, interpersoonlijke kwesties en de doelen van het team. De leden van het team laten hun eigen persoonlijkheden zien wanneer zij kennismaken met elkaars ideeën en perspectieven. Frustratie of onenigheden over doelstellingen, verwachtingen, rollen en verantwoordelijkheden worden steeds meer openlijk geuit. In het uiten van hun eigen persoonlijkheden worden ze gehinderd door de angst om buiten de groep te vallen en gestimuleerd door de angst om zich teveel aan de groep aan te moeten passen.

 

Hoewel er weinig schoolwerk verzet lijkt te worden in deze fase, dient het een belangrijk doel: groepsleden worden steeds authentieker, omdat ze meer en meer hun diepere gedachten en gevoelens durven te uiten. Ze stellen zichzelf vragen als: kan ik echt mezelf zijn, de macht hebben en worden aanvaard? Om dit goed te kunnen reguleren, zijn vaardigheden nodig om een groep van stormingsfase naar de performingsfase te krijgen. In veel gevallen wordt de groep hechter in de fase van storming.

Let op!

 

Op dit punt moet de formele leider, jij als leerkracht, duidelijk en consequent blijven. De gestelde normen liggen onder druk. Wanneer blijkt dat een regel te overtreden is zonder dat er een consequentie aan vastzit, dan zullen andere leden van de groep deze regel ook overtreden. De norm die eerder is gesteld, valt op dat moment weg. Als de eerder gestelde norm gehandhaafd blijft, schept dat duidelijkheid over hoe hiermee wordt omgegaan in de rest van de werkperiode.

 

De leerkracht dient de klas te begeleiden in deze moeilijke overgangsfase. Stimuleer de groep in het uiten van hun mening en beloon groepsleden voor hun inbreng. Tolerantie voor elkaar en voor elkaars verschillen mag worden benadrukt. Stel je als leerkracht neutraal op tijdens de conflicten die zich in deze fase voordoen. Het is van essentieel belang dat de teamleden deze onderlinge conflicten zelf leren oplossen. Geef ze daarvoor ook gelegenheid. Denk aan het organiseren van een graag gedane taak. ’Wie gaat dit doen?’ Het is essentieel dat de leerkracht er niet telkens als scheidsrechter tussen springt om de organisatie te verzorgen. Dit geeft ze veiligheid, juist nu ze willen ontdekken wat de pikorde is en hoe die tot stand komt. Ze moeten dit immers ook zelf kunnen reguleren wanneer de leerkracht niet aanwezig is. Geef ze daarom de gelegenheid om te ontdekken hoe ze samen problemen oplossen, maar evalueer dit ook. Vraag hoe dit tot stand is gekomen en of groepsleden vonden dat dit eerlijk is gegaan. Herhaal dit een aantal keer, totdat er een systeem is gekomen in het organiseren van deze taken. Hoe lastig de groep dit ook zal vinden! In het laatste geval kan de leerkracht altijd uitkomst bieden door bijvoorbeeld zelf iemand te kiezen die aan de beurt komt. Bedenk wel: in de stormingfase zal een groep hier weinig tot niets van leren.

 

Zodra leden van de groep beginnen te ontdekken dat ze zichzelf kunnen zijn, gaan ze de goede kant op. Wanneer de groep ook in staat is om op een goede manier met verschillen om te gaan, zonder dat deze opgelost hoeven te zijn, zijn ze klaar om de volgende fase van performing in te gaan.

Doing

 

Ga bijvoorbeeld eens met de hele klas (of een groepje) naar het toilet en oefen daar hoe je een toiletruimte na gebruik netjes achterlaat (waarde: verantwoordelijkheid). Denk ook eens aan het uitleggen waar de werkboeken liggen in het klaslokaal en hoe en wanneer deze gepakt mogen worden. Een andere optie is de gymzaal: loop een rondje door de berging om bekend te maken hoe alles eruit hoort te zien als er opgeruimd moet worden.

 

Juist in deze fase zijn groepsvormende activiteiten essentieel. Alle activiteiten in de gymzaal uit het Grol praktijkboek kunnen hiervoor gebruikt worden. Denk echter ook eens aan onderstaande activiteiten voor binnen het klaslokaal:

 

  • Tellen in de groep
  • Op commando klap
  • Hangen en zwaaien
  • Maak een spel
  • Cirkel luisteren
  • Paardenrace
  • Geef het cadeau door
  • Blind vertrouwen
  • Heen en weer wiegen
  • Plank optillen
  • Mijnenveld

Advies

 

Wees heel duidelijk en heel consequent!

Hulp nodig?

 

Heb je extra hulp nodig? Grol helpt graag met het nog steviger neerzetten van positieve groepsdynamiek door middel van onze leerlingentraining.

Ik gebruik allerlei oefeningen uit het traject om de afstemming tussen leerlingen in mijn nieuwe klas te verbeteren.
H. Vlastuin
Leerkracht
Ernst heeft bij ons een training gegeven, waar de groep enorm veel baat bij heeft gehad.
G. van Belzen
Directeur W. Farelschool, Hoevelaken
Hier wordt ervaringsleren echt in de praktijk gebracht. Prachtig om te zien hoe groepen veranderen.
F. van Laar
Leerkracht
Superleuke lessen!
B. Folbert
Leerling
De boodschap die telkens terugkomt in de lessen van Grol Weerbaarheid: Geen concurrentie, maar samenwerking!
A. Meijer
Leerkracht
Theorie en praktijk wisselen elkaar af, dit zorgt voor een boeiende, leerzame en praktijkgerichte cursus.
A. Spiker
IB’er

CURSUS ‘RUIMTE VOOR JEZELF EN VOOR DE ANDER’  

Voor leerlingen van de volgende scholen:
Ds. Bogermansschool – Alblasserdam
De Verbinding – Almere
Rehobothschool – Alphen aan den Rijn
Hoornbeeck – Amersfoort
Johannes Calvijnschool – Amersfoort
De Akker – Amstelveen
Crescendo school – Amsterdam
Ichtusschool – Amsterdam
Mobiel – Amsterdam
Eben-Haëzer – Apeldoorn
Hoornbeeck – Apeldoorn
Kineto Zelfverdediging – Apeldoorn
Joost van Larenschool – Arnemuiden
De Zandheuvel – Asperen
Open Poort – Asperen
Rehobothschool – Barendrecht
Basisschool Prinses Amalia – Barneveld
De Vesting – Barneveld
Ds. J. Fraanjeschool De Burcht – Barneveld
Fraanjeschool de Burcht – Barneveld
Eben-Haëzer – Bennekom
School met de Bijbel – Benthuizen
De wegwijzer – Berkenwoude
School met de Bijbel – Bleskensgraaf
Verhoeff Rollmanschool – Bodegraven
Eben Haezerschool – Boskoop
Ds. Pieter van Dijkeschool – Bruinisse
Eben Haëzerschool – Capelle aan de IJssel
Eben Haëzerschool – Capelle aan den IJssel
De Wijngaard – Doetinchem
Gisbertus Voetiusschool – Doorn
Bogermanschool – Dordrecht
Stedelijk Lyceum – Dordrecht
Basisschool de Lelie – Driebruggen
Paasbergschool – Ede
Stadhouder Willem III – Ede
Calvijnschool – Ederveen
Eben Haezer – Elspeet
Jachin Boazschool – Elspeet
Het Visnet – Elst
Eben Haezerschool – Emmeloord
Rehoboth – Geldermalsen
Eben-Haëzerschool – Genemuiden
Rehobothschool – Genemuiden
Koelmanschool – Goes
Koelmanschool – Gorinchem
Rehobothschool – Gorinchem
Samen op Wegschool – Gorinchem
CBS het Mosterdzaadje – Gortel
Beverwaardschool SBO – Gouda
Goudse Waarden – Gouda
Jan van Nassau – Gouda
Het Visnet – Grafhorst
Eben-Haëzer – Groot Ammers
Kon. Wilhelminaschool – Hardingsveld Giesendam
De Zaaier – Harskamp
CBS de Bron – Hellevoetsluis
K. Wilhelminaschool – Hendrik Ido Ambacht
Willem de Zwijger – Hendrik Ido Ambacht
Stadhouder Willem III – Hendrik-Ido-Ambacht
CBS Herwijnen – Herwijnen
De Rietput – Heukelum
Willem Farelschool – Hoevelaken
Pieter Zand praktijkonderwijs – Kampen
Samuel SBO en (V)SO – Kapelle
Speciale scholen – Kapelle
Groen van Prinstererschool – Katwijk
De Wegwijzer – Kesteren
Rehobothschool – Kootwijkerbroek
Admiraal – Krimpen aan den IJssel
Gomarusschool – Leiderdorp
Eben Haezer – Lekkerkerk
De schakel – Lekkerland
De wegwijzer – Lekkerland
Timotheusschool – Lelystad
het Kompas – Lexmond
De Valk – Lunteren
Het Kompas – Montfoort
de Wegwijzer – Nederhemert
School met de Bijbel – Nieuw-Beijerland
de Schakel – Nieuw-Lekkerland
De Wegwijzer – Nieuw-Lekkerland
Eben-Haëzer – Nieuwpoort
Cbs de Appelgaard – Nijkerk
De Hoeksteen – Nijkerk
Ds. C. de Ridderschool – Nunspeet
Stuivenbergschool – Nunspeet
Sebaschool – Ochten
Eben-Haëzerschool – Opheusden
Hervormde School – Opheusden
Rehoboth – Opheusden
Eben-Haëzer – Ottoland
Eben-Haëzerschool – Oud Beijerland
Groen van Prinsterschool – Oud-Alblas
Eben Haezer – Oud-Beijerland
Koningin Beatrixschool – Ouddorp
Bij de Bron – Putten
de Steenkamer – Putten
Huinenschool – Putten
CBS het Lichtpunt – Rhoon
CBS Julianaschool – Rhoon
Ds. G. H. Kerstenschool – Ridderkerk
Banisschool – Rijssen
De Ronde Maat – Rijssen
Haarschool – Rijssen
In den Climtuin – Rijssen
Tussenklas – Rijssen
CBS de Parel – Rijswijk
de Bloemhof – Rotterdam
Petrus Datheenschool – Rotterdam
Eben Haezer – ‘s Gravenzande
De Wittenberg – Scherpenzeel
Johannes Calvijnschool – Sliedrecht
SBO De Akker – Sliedrecht
Prins Mauritsschool – Staphorst
Willem de Zwijgerschool – Staphorts
School met de Bijbel – Streefkerk
Eben-Haëzer – Teuge
Rehobothschool – Uddel
Du Marchie van Voorthuizenschool – Urk
Johannes Calvijnschool – Urk
Petrus Datheenschool – Urk
SBO Obadjaschool – Urk
Johannes Calvijnschool – Veenendaal
Ichtusschool – Venendaal
Johannes Calvijnschool – Vlaardingen
Joh. Bogermansschool – Vriezeveen
Bethelschool – Waddinxveen
H.J. Piekschool – Wageningen
Ds Johannes Groenewegenschool – Werkendam
Wilhelminaschool – Woerden
De Wartburg – Woudenberg
Rehobothschool – Woudenberg
Gomarus – Zaltbommel
Rehobothschool – Zeist
Ds. A. Hellenbroekschool – Zwijndrecht
Obadjaschool – Zwolle
SBO Eliëzerschool – Zwolle

 

Op de volgende middelbare scholen:
Lodenstein College – Amersfoort
Wartburg college Marnix (PRO) – Dordrecht
Driestar college – Gouda
Yuverte college – Ottoland
Wartburg college de Swaef – Rotterdam
Wartburg College locatie Revius – Rotterdam
Ichthus College – Veenendaal

 

Voor docenten van de volgende scholen:
GBS de Waterspiegel – Almere
Ichtuschool – Amsterdam
Wegwijsschool – Doetinchem
School met de Bijbel – Gameren
het Visnet – Grafhorst
Regenboogschool – Hardinxveld Giesendam
Wegwijsschool – Kesteren
Eben Haezerschool – Lienden
– Nieuwekerk aan de IJssel
Eben Haezer – Oud Beijerland
Maarten Lutherschool – Punthorst
Petrus Datheenschool – Puttershoek
Willem de Zwijgerschool – Staphorst
Prins Maurits – Staphorst

 

Voor leerlingen en docenten van de volgende scholen:
Eben Haezer – Drachten

Johannes Calvijnschool – Gouda
Johannes Calvijnschool – Gouda
Rehobothschool – Kootwijkerbroek
Maarten Lutherschool – Urk
Johannes Bogermanschool – Vriezenveen

 

Scholen waar we jaarlijks preventief onze trainingen geven aan leerlingen
Gisbertus Voetiusschool – Doorn
Eben Haezer – Elspeet
Obs de Schatkist – Herwijnen
Cbs Herwijnen SMDB – Herwijnen
Sebaschool – Ochten
Cbs het Lichtpunt – Rhoon
Johannes Calvijnschool – Sliedrecht
Prins Willem Alexanderschool – Uddel
Ichthus college – Veenendaal
Obs H.J. Piekschool – Wageningen
Jan de Bakkerschool – Woerden

GASTLESSEN

Gastlessen zelfverdediging en teambuilding
Van Lodenstein College – Amersfoort
Driestar Educatief PABO – Gouda
Van Lodenstein College – Kesteren

STUDIEMIDDAGEN

Studiemiddagen van Grol Weerbaarheid
‘Weerbaar worden in seksualiteit’ op Pieter Zandt – Kampen
Groepsvorming aan de hand van ZIEN op Wittenbergschool – Scherpenzeel
Groepsvorming voor kleuters op Driestar Educatief
Weerbaarheid op Driestar Educatief
Praktische invulling van het programma ZIEN op Driestar Educatief
Teambuilding voor 3 verschillende sectoren op het Hoornbeeck – Apeldoorn
Themadag teambuilding voor directie van de Jacobus Fruitierschool – Apeldoorn
Studiedagen ‘Weerbaar worden tegen pesten’ op de Eben Haezerschool – Bennekom
Studiemiddag groepsvorming op het Hoornbeeck – Apeldoorn
‘Weerbaar worden tegen pesten’ op Eben-Haëzerschool – Bennekom
Groepsvorming op de Joost van Larenschool – Arnemuiden
Eben Haezer – Bennekom
KOC Diensten Veiligheidscoördinator – Veenendaal
Joost van Larenschool – Arnemuiden
Van Lodenstein – Ede
Twee studiemiddagen Driestar – Gameren
Studiemiddag i.s.m. Driestar – Putten
Berseba Teambuilding workshops
Driestar Symposium ‘Het Jonge Kind’
Driestar Educatief
Ouderavond – Genemuiden